De cijfers van het koninklijke serrecomplex spreken voor zich: een vloeroppervlakte van 1,5 hectare, een glazen dakoppervlakte van 2,5 hectare, 60 werknemers zorgen dag in dag uit voor het onderhoud.

Hoewel de Koninklijke Serres eigendom zijn van de Staat, staan ze steeds ter beschikking van de koninklijke familie. Zij worden soms gebruikt voor officiële ontvangsten en recepties. De serres zijn drie weken per jaar toegankelijk voor het publiek, meestal vanaf de tweede helft van april. Zo’n 100 000 bezoekers komen er jaarlijks over de vloer.

Op naar de Koninklijke Serres van Laken

Op een regenachtige zondag in april bezochten we zelf de Koninklijke Serres van Laken. De Belgische vlag wapperde trots op het dak van het paleis, maar Filip en Mathilde lieten zich uiteraard niet zien. Toch vreemd om als een gewone sterveling zo dicht bij het paleis van Laken te komen – dat maak je niet elke dag mee.

Op de dag dat wij ze bezochten, was er opvallend veel belangstelling voor de Koninklijke Serres van Laken. Misschien was het minder goede weer de oorzaak? Je moet je auto parkeren langs een van de lanen in het park van Laken. Wij lieten onze auto ergens in een uithoek van het park achter, dichterbij waren immers alle parkeerplaatsen bezet.

Vanaf het park van Laken wandel je richting paleis, je steekt de Koninklijke Parklaan over en wandelt door de poorten van het koninklijk domein. Zoals je mag verwachten, voeren veiligheidsmensen een niet al te strenge controle van handtassen en rugzakken uit. Om de serres te bezoeken moet je eerst nog ticketjes kopen. Voor de prijs hoef je het overigens niet te laten: 2,5 euro entreeprijs en 1 euro voor een gids.

Langs de Oranjerie naar de serres

Je loopt eerst een stukje door de Oranjerie, een fraai klassiek gebouw dat de noordoostelijke vleugel van het paleis vormt. Elk jaar tovert men de Oranjerie tijdelijk om tot souvernirwinkel en eetgelegenheid. Opvallend zijn de twee ‘minaretten’ die boven het gebouw uitsteken. In werkelijkheid zijn dit schoorstenen in de vorm van minaretten, die gebruikt worden voor de verwarmingsinstallatie van de serres.

De Oranjerie werd al gebouwd in het begin van de 19de eeuw, in de Nederlandse tijd, in opdracht van koning Willem I der Nederlanden. Leopold II liet er later de Banketserre en de Theaterserre bij aanbouwen.

Langs de Theaterserre terug naar buiten

Het parcours loopt een stukje door de Oranjerie en verder naar de zogenaamde Theaterserre. Dit is een van de nieuwste serres (hoewel: uit 1905!) op het domein. Tegenwoordig gebruikt men de Theaterserre als winterverblijf voor camelia’s.

Langs de uitgang van de Theaterserre loop je terug naar buiten. Daar valt onmiddellijk de indrukwekkende koepel van de Wintertuin op. Dit is de gigantische serre die koning Leopold II als eerste serre in 1874 liet bouwen. Bovenop de koepel prijkt een koningskroon.

Het parcours loopt verder langs de buitenzijde van de Perronserre en de Congoserre in de richting van de IJzeren Kerk. De IJzeren Kerk werd op vraag van Leopold II in 1893 gebouwd. Ze deed oorspronkelijk dienst als gebedsruimte. Toen later een kapel in het paleis in gebruik werd genomen, verloor de IJzeren Kerk haar functie. Omdat het publiek het gebouw niet mag betreden, konden wij het interieur niet zien. Als de geruchten waar zijn,  zou het gebouw tegenwoordig dienstdoen als een soort subtropisch zwembad voor leden van de koninklijke familie…

De paleistuin en het atelier van koningin Elisabeth

Aan je rechterijde zie je intussen een groot stuk van het koninklijk domein: een golvende grasvlakte, met bomen en vijvers. In de verte ontwaar je ook de Japanse Toren, een andere bekende verwezenlijking van Leopold II, gebouwd in het begin van de 20ste eeuw.

Je loopt langs een klein gebouw met een rieten dak dat zich aan je linkerzijde bevindt. Dit is het voormalig atelier van koningin Elisabeth. Elisabeth, de vrouw van koning Albert I, hield van vioolspelen en beeldhouwen. In 1938 liet zij dit atelier bouwen, dat in verbinding staat met de Azaleaserre.

Koningin Elisabeth trok zich in dit gebouwtje terug om er te beeldhouwen en te boetseren. Vanuit de Azaleaserre kun je even binnenkijken in het atelier. Een aantal bustes gemaakt door Elisabeth staan er nog steeds.

De serres binnen langs de Loggia

Je komt de serres binnen via de Loggia, een lange rechthoekige serre die vlak naast de Koninklijke Parklaan ligt. Vanuit de Loggia loop je verder naar de Palmenserre. In het stenen Palmenpaviljoen, dat aansluit op deze serre, overleed Leopold II in 1909. Bewonder de gevarieerde verzameling subtropische planten aan beide zijden van het betegelde pad. Loop verder de Azaleaserre in. Bij de ingang van de Azaleaserre bemerk je het borstbeeld van Louis Paras.  Vanaf 1921 tot 1939 was Paras hoofdtuinier was van het koninklijk domein. Zijn borstbeeld werd eveneens door koningin Elisabeth geboetseerd.

De langwerpige Azaleaserre is een lust voor het oog. De tuiniers creëren met de kleurrijke azalea’s een schitterend schouwspel.

Voorbij de Azaleaserre loop je door een erg lange galerij: de Geraniumgalerij. Deze verbindt de Azaleaserre met de Dianaserre. Zoals de naam al aangeeft, zijn de glazen wanden van de Geraniumgalerij begroeid met allerlei soorten geraniums. Overigens niet alleen geraniums, ook fuchsiaklokjes en lampionnetjes van de abutilon vind je er terug. Op het einde van de Geraniumgalerij zie je rechts de ingang van de Dianaserre. Daar mag je niet naar binnen, maar je kunt wel in de serre kijken. Achterin de serre bemerk je een beeld van Diana, de Romeinse godin van de jacht. Ook in deze serre weer een indrukwekkende collectie palmen en bloeiende planten.

Langs de Ondergrondse Galerij naar de Congoserre en de Wintertuin

Voorbij de Dianaserre moet je de Geraniumgalerij nog een flink eindje volgen, tot aan de Spiegelserre. In de Spiegelserre bevindt er zich inderdaad een grote spiegel, recht tegenover een ondergrondse doorgang. Via die ondergrondse doorgang kom je in de Ondergrondse Galerij terecht. Deze galerij loopt in de richting van de Perronserre en de Congoserre. Net als de Geraniumgalerij zijn de wanden van de Ondergrondse Galerij begroeid met allerlei planten. Ondanks haar naam is de Ondergrondse Galerij niet helemaal ondergronds. Omdat de planten ook nog wat zonlicht moeten zien, steekt het glazen dak van de galerij iets boven het maaiveld uit.

Uit de jaren 1886 – 1888 dateren de Perronserre en de Congoserre. Vanuit de Ondergondse Galerij kom je eerst in de Perronserre (of Embarcadère) terecht. Vroeger kwamen de genodigden van de koning langs hier de serres binnen. Leopold II liet de Congoserre bouwen om er tropische planten uit het Congobekken te laten groeien. Dat lukte echter niet goed. Het Belgisch klimaat is immers te koud en de zon schijnt hier te weinig. In de serre groeien tegenwoordig rubberbomen, varens en palmbomen.

De Wintertuin: het pronkstuk van de Koninklijke Serres van Laken

Het opvallendste gedeelte van de Koninklijke Serres van Laken is ongetwijfeld de Wintertuin. Leopold II gaf opdracht voor de constructie van de Wintertuin om er koninklijke recepties en feesten in te laten doorgaan. Tegenwoordig wordt de Wintertuin nog steeds voor dit doel gebruikt. De serre werd in 1880 ingehuldigd.

Een metalen constructie van 36 spantbenen vormt het geraamte van de glazen koepel. Maar liefst 651 ton staal werd in de koepel verwerkt. Zoals je van de grootste koninklijke serre mag verwachten, staat er op het dak een koningskroon. In de Wintertuin vind je vooral palmbomen en diverse soorten varens.

Terug naar de Oranjerie

Tenslotte kom je terug in de Oranjerie terecht. Als je een fervent fan bent van het Koningshuis, kom je hier uitgebreid aan je trekken. Een deel van de Oranjerie is omgevormd tot een ad hoc souvernirshop. Uiteraard zijn er veel boeken en prentkaarten over de Koninklijke Serres te koop. Ook een ruime keuze uit foto’s van de koninklijke familie vind je er terug, met onder meer ons koningspaar, een bevallige kroonprinses Elisabeth en een stoer kijkende prins Gabriël.

Wie van de lange wandeling door de Koninklijke Serres van Laken honger en dorst heeft gekregen, kan tenslotte nog wat eten en drinken in de aangrenzende banketserre.

De Koninklijke Serres van Laken praktisch

Openingsdagen en -tijden: elk jaar een drietal weken in de periode april-mei. Bezoek de officiële site van het Koninklijk Paleis voor de precieze data en uren

Adres: Koninklijk Paleis aan de Koninlijke Parklaan te Laken

Parkeren: tegenover het Koninklijk Paleis, in de lanen van het park van Laken

Prijs: enkele euro’s per ticket; zie voor precieze prijzen de website van het Koninklijk Paleis

Toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit: een speciaal (maar korter) parcours werd voorzien voor personen met beperkte mobiliteit. Gedurende de openstellingsperiode is er één dag voorzien waarop vrijwilligers meehelpen om personen met beperkte mobiliteit het volledige parcours te laten afleggen.