Opening Koninklijke Serres te Laken in 2023
In 2023 zijn de Koninklijke Serres te Laken vanaf 14 april tot en met 7 mei geopend voor het publiek. De bezoekers mogen kiezen tussen een lang parcours (2,5 u) of een kort parcours (1,5 u). Wie het lange parcours kiest, wandelt ook een groot stuk door de koninklijke tuinen alvorens de serres te betreden. Ook dit jaar worden er op bepaalde avonden nocturnes georganiseerd. Het is nodig om op voorhand te reserveren voor een bezoek aan de Koninklijke Serres. Een toegangsticket kost dit jaar 5 euro (vanaf de leeftijd van 12 jaar).
Een beknopte gids voor jouw bezoek!
Gedetailleerde plattegrond van de Koninklijke Serres met tekst en afbeeldingen van dit artikel
Even Op Stap biedt een pdf-bestand aan met een gedetailleerde plattegrond van de Koninklijke Serres en de routes die je kunt volgen tijdens je bezoek. Ook de tekst en de afbeeldingen van dit artikel bieden wij aan als pdf-bestand. Beide kun je eenvoudig afprinten of bekijken op je smartphone. Zo heb je een handige gids terwijl je in de Koninklijke Serres rondwandelt! Voor de twee bestanden samen vragen wij een kleine bijdrage van 1,45 euro. Je kunt de bestanden onmiddellijk downloaden na online betaling.
De Koninklijke Serres van Laken: feiten en cijfers
Het was de Belgische koning Leopold II die de opdracht gaf om de Koninklijke Serres van Laken te bouwen op het koninklijk domein. Leopold zag het groots. Zijn serres moesten indruk maken op de bezoekers van het paleis. Indruk maken deden de serres inderdaad, en dat doen ze nog steeds. Architect Alphonse Balat kreeg de opdracht om het serrecomplex te ontwerpen. De serres werden in verschillende fasen opgebouwd tussen 1874 en 1905. Leopold II stierf op 17 december 1909 vlak bij zijn serres, meer bepaald in het Palmenpaviljoen, waarin hij tijdens zijn laatste levensjaren zijn intrek had genomen.
De cijfers van het koninklijke serrecomplex spreken voor zich: een vloeroppervlakte van 1,5 hectare, een glazen dakoppervlakte van 2,5 hectare, 60 werknemers zorgen dag in dag uit voor het onderhoud. Hoewel de Koninklijke Serres eigendom zijn van de Staat, staan ze steeds ter beschikking van de koninklijke familie. Zij worden soms gebruikt voor officiële ontvangsten en recepties. De serres zijn drie weken per jaar toegankelijk voor het publiek, meestal vanaf de tweede helft van april. Zo’n 100 000 bezoekers komen er jaarlijks over de vloer.
Naar de Koninklijke Serres van Laken: kort en lang parcours
Het parcours langs de Koninklijke Serres van Laken varieert een beetje van jaar tot jaar. Tijdens de openstellingsperiode in 2023 mogen de bezoekers kiezen tussen een kort (1,5 u) en een lang parcours (2,5 u). Even Op Stap raadt zeker het lange parcours aan: je wandelt dan immers ook door een flink stuk van de koninklijke tuinen. Hieronder beschrijven we het lange parcours. De nummers bij de benamingen verwijzen naar de gedetailleerde plattegrond van de serres, die je vanaf deze webpagina kunt downloaden.
Je mag je auto parkeren langs een van de lanen in het park van Laken. Wie met de bus komt, stapt af aan de bushalte ‘Koninklijke Serres’ vlak bij de paleispoorten. Vanaf het park van Laken wandel je richting paleis, je steekt de Koninklijke Parklaan over en wandelt door de ingangspoort (nr. 01 op plattegrond) van het koninklijk domein. Zoals je mag verwachten, voeren veiligheidsmensen een korte controle van handtassen en rugzakken uit. Recht voor jou zie je het koninklijk paleis van Laken (nr. 02 op plattegrond), waar koning Filip, koningin Mathilde en hun vier kinderen wonen.
Langs de Oranjerie naar de serres
Het parcours van 2023 start bij de Oranjerie (nr. 03 op plattegrond), een fraai klassiek gebouw dat de noordoostelijke vleugel van het paleis vormt. Elk jaar tovert men de Oranjerie tijdelijk om tot souvernirwinkel en eetgelegenheid. Opvallend zijn de twee ‘minaretten’ die boven het gebouw uitsteken. In werkelijkheid zijn dit schoorstenen in de vorm van minaretten, die gebruikt worden voor de verwarmingsinstallatie van de serres.
De Oranjerie werd al gebouwd in het begin van de 19de eeuw, in de Nederlandse tijd, in opdracht van koning Willem I der Nederlanden. Leopold II liet er later de Banketserre en de Theaterserre bij aanbouwen. Je loopt langs een rij oranjebomen (Citrus aurantium) in plantenbakken de Oranjerie in.
Langs de Theaterserre terug naar buiten
Het parcours loopt een stukje door de Oranjerie en verder naar de zogenaamde Theaterserre (nr. 04 op plattegrond). Dit is een van de nieuwste serres (hoewel: uit 1905!) op het domein. Tegenwoordig gebruikt men de Theaterserre als winterverblijf voor camelia’s. De collectie camelia’s in Laken telt ruim 300 planten, vooral van de soort Camellia japonica. De planten worden vanaf half april buiten gezet; vanaf half oktober overwinteren ze in de Theaterserre en de Oranjerie.
Langs de uitgang van de Theaterserre loop je terug naar buiten. Daar valt onmiddellijk de indrukwekkende koepel van de Wintertuin (nr. 19 op plattegrond) op. Dit is de gigantische serre die koning Leopold II als eerste serre in 1874 liet bouwen. Bovenop de koepel prijkt een koningskroon.
Wie het korte parcours volgt, loopt verder langs de voorzijde van de Perronserre (nr. 17 op plattegrond) in de richting van het Palmenpaviljoen (nr. 09 op plattegrond), om daar de serres binnen te gaan. Wij raden echter aan om het lange parcours te volgen langs de uitgestrekte tuinen van het koninklijk domein. Het lange traject loopt via de achterzijde van de noordoostelijke vleugel van het paleis de tuin in. Onder het waakzame oog van veiligheidsagenten heb je de gelegenheid om even binnen te gluren in de noordoostelijke vleugel van het paleis.
Langs de paleistuin naar de serres
Wie het lange parcours volgt, heeft vanaf verschillende plaatsen in de koninklijke tuin een schitterend zicht op de serres. Je komt ook langs de pittoreske ruïne van een tempel aan een vijvertje (nr. 05 op plattegrond). Dit is geen echte historische ruïne, maar een nagemaakte die in opdracht van Leopold II rond 1900 werd gebouwd.
Japanse Toren, IJzeren Kerk en atelier van koningin Elisabeth
Aan je linker- en rechterzijde zie je een groot stuk van het koninklijk domein: een golvende grasvlakte, met bomen, vijvers en openluchtsculpturen. Veel voorkomende bomen en struiken zijn Japanse kerselaars, magnolia’s, rododendrons en Japanse esdoorns. In de verte ontwaar je de Japanse Toren, een andere bekende verwezenlijking van Leopold II, gebouwd in het begin van de 20ste eeuw.
Aan je rechterzijde passeer je de rozentuin (nr. 06 op plattegrond) met rozenpergola. Een eindje verder loop je langs een klein gebouw met een rieten dak dat zich aan je linkerzijde bevindt. Dit is het voormalig atelier van koningin Elisabeth (nr. 07 op plattegrond). Elisabeth, de vrouw van koning Albert I, hield van vioolspelen en beeldhouwen. In 1938 liet zij dit atelier bouwen, dat in verbinding staat met de Azaleaserre.
Koningin Elisabeth trok zich in dit gebouwtje terug om er te beeldhouwen en te boetseren. Vanuit de Azaleaserre kun je even binnenkijken in het atelier. Een aantal bustes gemaakt door Elisabeth staan er nog steeds.
Een ander opvallend gebouw op het Koninklijk Domein is de zogenaamde IJzeren Kerk (nr. 08 op plattegrond). De IJzeren Kerk werd op vraag van Leopold II in 1893 gebouwd. De koepelvormige stalen constructie deed oorspronkelijk dienst als gebedsruimte. Toen later een kapel in het paleis in gebruik werd genomen, verloor de IJzeren Kerk haar functie. Omdat het publiek het gebouw niet mag betreden, konden wij het interieur niet zien. Naar verluidt bevindt het privézwembad van de koninklijke familie zich tegenwoordig in de IJzeren Kerk.
Via de Débarcadère en Loggia naar de Palmenserre
Je wandelt langs het stenen Palmenpaviljoen (nr. 09 op plattegrond), een gebouwtje waarin Leopold II tijdens zijn laatste levensjaren veel verbleef. Hij overleed er in 1909. Ook koningin Elisabeth woonde hier na de dood van haar man koning Albert I, tot ze verhuisde naar het kasteel van Stuyvenberg.
Je komt de serres binnen via de Débarcadère en Loggia (nr. 10 op plattegrond). De Débarcadère is een lange rechthoekige serre die vlak naast de Koninklijke Parklaan ligt. Aan je rechterzijde zie je een waterpartij met mostapijt en bloeiende planten. Het boompje dat in de rechterhoek staat, is een zogenaamde IJzerhoutboom (Metrosideros thomasii). Deze soort is afkomstig uit Nieuw-Zeeland, geeft vuurrode bloemen en kan uitgroeien tot een boom van wel drie tot vijf meter hoog.
Door de Loggia, een klein gebouwtje met op de wanden foto’s van de koninklijke familie, loop je verder naar de Palmenserre (nr. 11 op plattegrond). Bewonder de gevarieerde verzameling subtropische planten aan beide zijden van het betegelde pad. Bij de ingang van de serre vallen onmiddellijk twee bomen op: een gekweekte variëteit van een rubberplant (Ficus elastica decora) en een yucca (Yucca elephantipes). Bewonder ook de impressionante palmbomen in het hoogste gedeelte van de serre, met onder meer Mexicaanse waaierpalmen (Washingtonia robusta).
De Azaleaserre en Geraniumgalerij
Je bezoek aan de koninklijke serres van Laken gaat verder naar de Azaleaserre (nr. 12 op plattegrond). Bij de uitgang van de Palmenserre zie je een trap die leidt naar het Palmenpaviljoen. De trap staat bijna volledig vol met hortensia’s (waaronder Hydrangea serrata en Hydrangea macrophylla). Via de trap rechts kom je in de langwerpige Azaleaserre. De tuiniers creëren met de kleurrijke azalea’s een schitterend schouwspel, dat elk jaar anders is. Vroeger gebruikte men vooral Indische azalea’s (Azalea indica) met felle kleuren. Tegenwoordig werken de tuiniers ook met soorten die zachtere kleuren vertonen, waaronder Azalea mollis. Een waterelement is ook altijd aanwezig in de Azaleaserre.
Voorbij de Azaleaserre loop je door een erg lange galerij: de Geraniumgalerij (nr. 13 op plattegrond). Deze verbindt de Azaleaserre met de Dianaserre. Zoals de naam al aangeeft, zijn de glazen wanden van de Geraniumgalerij begroeid met allerlei soorten geraniums (Pelargonium zonale). Overigens niet alleen geraniums, ook fuchsiaklokjes, tuinheliotroop (Heliotropium arborescens) en lampionnetjes van de abutilon (Abutilon megapotamicum) vind je er terug.
Parallel met de Geraniumgalerij liggen er acht teeltserres waar je niet naar binnen mag, het zogenaamde ‘Varenkruis‘. Je kunt wel even in de verbindingsgangen kijken, waar de tuiniers elk jaar een ander schitterend schouwspel met bloemen en planten creëren.
Op het einde van de Geraniumgalerij zie je rechts de ingang van de Dianaserre (nr. 14 op plattegrond). Ook daar mag je niet naar binnen, maar je kunt wel in de serre kijken. Achterin de serre bemerk je een beeld van Diana, de Romeinse godin van de jacht. In deze serre weer een indrukwekkende collectie van diverse soorten palmen en varens. Vooraan zie je een dombeya-plant (Dombeya wallichii), een soort die uit Magaskar stamt.
Langs de Ondergrondse Galerij naar de Perronserre en de Congoserre
Voorbij de Dianaserre moet je de Geraniumgalerij nog een flink eindje volgen, tot aan de Spiegelserre (nr. 15 op plattegrond). In de Spiegelserre bevindt zich inderdaad een grote spiegel, recht tegenover een ondergrondse doorgang. Het is een ideale plaats om van jezelf een foto te nemen met de Ondergrondse Galerij op de achtergrond (je moet er bij grote drukte soms wel voor aanschuiven…). Via die ondergrondse doorgang kom je in de Ondergrondse Galerij (nr. 16 op plattegrond) terecht. Deze galerij loopt in de richting van de Perronserre en de Congoserre.
Net als de Geraniumgalerij zijn de wanden van de Ondergrondse Galerij begroeid met planten: eikvaren (Polypodium) en klimmende vijgenboom (Ficus pumila), evenals tropisch hertshoornvaren (Platycerium bifurcatum). Aan de overdekking hangen fuchsia’s. Ondanks haar naam is de Ondergrondse Galerij niet helemaal ondergronds. Omdat de planten ook nog wat zonlicht moeten zien, steekt het glazen dak van de galerij iets boven het maaiveld uit.
De Perronserre en de Congoserre dateren uit de jaren 1886 – 1888. Vanuit de Ondergrondse Galerij kom je eerst in de Perronserre of Embarcadère (nr. 17 op plattegrond) terecht. Vroeger kwamen de genodigden van de koning langs hier de serres binnen. De Perronserre bestaat uit twee parallelle langwerpige compartimenten. In het compartiment het dichtst bij de paleistuin staat een kopie van het beeld David van renaissance-beeldhouwer Donatello.
Bemerk ook de kostbare vazen, die de toenmalige kroonprins Leopold rond 1860 meebracht uit het Verre Oosten. Een van de planten in de vazen, met trosvormige bloemen, is de Filipijnse soort Medinilla magnifica. In een zijwand van de Perronserre worden elk jaar kleine tafereeltjes gecreëerd. In 2022 waren de Smurfen aan de beurt, maar in 2023 spelen dinosaurussen een hoofdrol. Leuk voor kinderen!
Via een trap bereik je de Congoserre (nr. 18 op plattegrond). Let nog even op de fraaie exemplaren van de Mexicaanse koningsboomvaren (Cibotium regale) die je op de trap ziet. Leopold II liet de Congoserre bouwen om er tropische planten uit het Congobekken te laten groeien. Dat lukte echter niet goed. Het Belgisch klimaat is immers te koud en de zon schijnt hier te weinig.
In de serre groeien tegenwoordig rubberbomen, varens en palmbomen. Grote waaierpalmen reiken bijna tot aan het dak van de Congoserre, zoals de Washingtonia robusta. De bodem van de serre is bedekt met mosvaren. Bemerk ook de witte aronskelk (Zantedeschia aethiopica) bij het middenpad.
Vanuit de Congoserre moet je eerst door het zogeheten ‘Bijgebouw der Palmen‘ lopen om de Wintertuin te bereiken. Dit Bijgebouw der Palmen staat vol met koningsboomvarens en andere soorten boomvarens. Bewonder verschillende exemplaren van de Mexicaanse koningsboomvaren (Cibotium regale) en van de ruwe boomvaren (Cyathea australis). In het Bijgebouw der Palmen staat nog maar één exemplaar van de zwarte boomvaren (Cyathea medullaris), die door de tuiniers met veel zorg wordt omringd.
De Wintertuin: het pronkstuk van de Koninklijke Serres van Laken
Het opvallendste gedeelte van de Koninklijke Serres van Laken is ongetwijfeld de Wintertuin (nr. 19 op plattegrond). Leopold II gaf opdracht voor de constructie van de Wintertuin om er koninklijke recepties en feesten in te laten doorgaan. Tegenwoordig wordt de Wintertuin nog steeds voor dit doel gebruikt. De serre werd in 1880 ingehuldigd.
Een metalen constructie van 36 spantbenen vormt het geraamte van de glazen koepel. Maar liefst 651 ton staal werd in de koepel verwerkt. Zoals je van de grootste koninklijke serre mag verwachten, staat er op het dak een koningskroon. In de Wintertuin vind je indrukwekkende palmbomen en diverse soorten varens, maar ook een grote verscheidenheid aan kleinere exotische planten. Onder de palmen vind je onder meer de grote Washingtonia robusta, de Sabal blackburniana, de Rhopalostylis baueri, dwergdadelpalmen, kamerpalmen en meerdere soorten waaierpalmen.
We noemen verder nog bananenbomen, kaneelbomen en een zeer oude aralia (Oreopanax dactylifolius), die waarschijnlijk nog stamt uit de tijd van Leopold II. Aan de voet van de bomen groeien verschillende soorten varens. De omgang van de Wintertuin herbergt eveneens een enorme variëteit aan uitheemse planten, onder andere de paradijsvogelbloem (Strelitzia reginae), engelentrompet (Brugmansia suaveolens) en vredespalm (Cycas revoluta), een ‘levend fossiel’ uit de plantenwereld dat met uitsterven bedreigd is.
Terug naar de Oranjerie
Tenslotte kom je terug in de Oranjerie terecht. Een deel ervan is omgevormd tot een ad hoc souvenirshop. Uiteraard zijn er veel boeken en prentkaarten over de Koninklijke Serres te koop, evenals foto’s van de koninklijke familie.
Wie van de lange wandeling door de Koninklijke Serres van Laken honger en dorst heeft gekregen, kan tenslotte nog wat eten en drinken in de Oranjerie en in de aangrenzende Banketserre (nr. 20 op plattegrond). Je gaat via de uitgang van de Oranjerie terug naar buiten en je verlaat het koninklijk domein langs de uitgangspoort (nr. 21 op plattegrond). Wil je nog meer dingen zien in Laken? Bezoek het wereldberoemde Atomium of de Onze-Lieve-Vrouwekerk met de Koninklijke Crypte en het historische kerkhof van Laken. Ook een wandeling door de parken van Laken is een absolute aanrader. Lees ons artikel over een boeiende en leerrijke wandeling in Laken!
Lees meer over de Koninklijke Serres van Laken!
De Koninklijke Serres van Laken praktisch
Openingsdagen en -tijden: elk jaar een drietal weken in de periode april-mei. Bezoek de officiële site van het Koninklijk Paleis voor de precieze data en uren. In 2023 zijn de Koninklijke Serres geopend vanaf 14 april tot en met 7 mei. Er zijn ook avondlijke nocturnes op vrijdag, zaterdag en zondag (en op maandag 1 mei). Het reserveren van een tijdslot is noodzakelijk via deze link.
Adres: Koninklijk Paleis aan de Koninlijke Parklaan te Laken
Parkeren: tegenover het Koninklijk Paleis, in de lanen van het park van Laken
Met het openbaar vervoer: neem de trein tot station Brussel-Noord. Daar neem je vervolgens bus 230, 231 of 232 van De Lijn tot aan bushalte ‘Koninklijke Serres’
Prijs: in 2023 bedraagt de toegangsprijs 5 euro voor alle personen vanaf de leeftijd van 12 jaar. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang, maar ook voor hen moet op voorhand een tijdslot gereserveerd worden.
Toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit: een speciaal (maar korter) parcours werd voorzien voor personen met beperkte mobiliteit. Gedurende de openstellingsperiode is er één dag voorzien waarop vrijwilligers meehelpen om personen met beperkte mobiliteit het ingekorte parcours te laten afleggen. In 2023 gebeurt dit op donderdag 27 april.
Graag uw reactie over deze pagina!
Beste bezoeker van deze webpagina,
De redactie van Even Op Stap heeft deze pagina met zorg samengesteld. Maar… wij blijven ook maar mensen. Hebt u een fout ontdekt in de tekst? Is de beschrijving niet duidelijk? Zijn sommige attracties / gebouwen / wandelpaden niet meer toegankelijk? Laat het ons weten!
Uiteraard zijn alle suggesties voor nieuwe onderwerpen, daguitstapjes en wandelingen van harte welkom!
Over Even Op Stap
Even Op Stap: dé site waar je leuke ideetjes opdoet voor uitstapjes in gans België!
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Laatste berichten
Voordelig Halloween in pretparken vieren 2023
Heidewandeling in Landschap De Liereman: heide in bloei
