Kasteel van Gaasbeek: geschiedenis

De geschiedenis van het kasteel van Gaasbeek gaat ver terug in de tijd. Reeds in 1240 werd er hier een burcht gebouwd die moest dienen als een strategisch bolwerk. De militaire burcht werd in de loop der eeuwen voortdurend verbouwd, afgebroken en terug opgebouwd, zodat er in de 16de eeuw eeuw een riant zomerverblijf overbleef. Verschillende adellijke families namen hun intrek in het kasteel, tot het Milanese geslacht Arconati Visconti eigenaar werd op het einde van de 18de eeuw. De laatste bewoonster was markiezin Marie Arconati Visconti. Op het einde van de 19de eeuw liet zij haar ‘stulpje’ restaureren en ombouwen tot een romantisch kasteel waarin zij haar uitgebreide kunstcollectie kwijt kon. De buitenkant kreeg een middeleeuwse uitstraling terwijl het interieur in neorenaissancistische stijl werd ingericht. Dit was immers de favoriete stijl van de markiezin.

De markiezin overleed in 1923. In 1921 schonk zij haar kasteel aan de Belgische Staat. Reeds drie jaar later werd het kasteel van Gaasbeek geopend als museum. Sinds 1980 is het domein eigendom van de Vlaamse Gemeenschap. Meer weten over het kasteel van Gaasbeek? Een wandeling door het kasteel en de tuinen is beslist een aanrader. Bovendien heeft iedereen vrij toegang tot het omringende park.

Van het salon tot aan de archiefzaal

Loop langs de indrukwekkende kasteelpoort naar de binnenkoer van het kasteeldomein. Aan je linkerzijde moet je eerst het kantoor binnen om je tickets te kopen. Vriendelijke vrijwilligers bieden onmiddellijk een draagbaar klapstoeltje aan, dat je mee mag nemen tijdens je wandeling door de vertrekken van het kasteel. Voor oudere bezoekers of voor personen met beperkte mobiliteit alvast een handig hulpmiddel.

Je loopt het kasteel binnen door de toegangsdeur in de westelijke vleugel. Marie gebruikte de galerijzaal aan de linkerzijde als salon. Merk in een hoek van de zaal het houten ‘lit de justice’ op, een staaltje van neogotisch houtsnijwerk. De lambrisering en de schoorsteen zijn echter schoolvoorbeelden van neorenaissancistische stijl.

De rondleiding gaat verder via de trappenhal (de zogenaamde Egmondtrap) naar de eerste verdieping. Je loopt er door slaapkamers die volledig naar de smaak van de markiezen werden ingericht. Bemerk in de  ‘Gotische kamer’ de wandtapijten en de schouw met een ’troon’ ernaast. Die troon deed in werkelijkheid dienst als nachtstoel…

In de kamer daarnaast de ‘Scockaertkamer’, vallen het alkoofbed en de twee wandtapijten onmiddellijk op.

Van bibliotheek tot Ridderzaal

Na de archiefzaal kom je in de bibliotheek. Omdat de markiezin van geschiedenis hield en het ene historische werk na het andere verslond, verzamelde ze hier niet minder dan 7000 boeken.  Deze boeken staan er helaas niet meer, maar het interieur is hetzelfde gebleven. Boven de schouw zie je een portret van Erasmus.

Interessant is de ivoren sculptuur ‘Visioen van Saül’ van de Oostenrijkse kunstenaar Jacob Auer.

Deze sculptuur, met kleine figuurtjes die erg gedetailleerd in het ivoor gesneden zijn, stelt onderaan de tocht van Saul (de latere Paulus) naar Damascus voor. In het midden zit Jezus, omringd door engelen. Helemaal bovenaan zie je musicerende hemelse figuren. Dit werk moet de kunstenaar een hoop tijd gekost hebben, maar het resultaat is indrukwekkend.

Daarna kom je in de neogotische Ridderzaal, gelegen in de voorste toren van het kasteel. Hier ontving de markiezin haar voornaamste gasten. Boven de houten lambrisering, net onder het koepeldak, zie je allerlei schilderingen die de geschiedenis van het kasteel uitbeelden.

Het appartement van de markiezin

Vervolgens loop je door de noordelijke vleugel van het kasteel naar het appartement van de markiezin. Dit appartement bestaat uit twee slaapkamers en een badkamer, precies boven de grote toegangspoort in de noordelijke vleugel. De markiezin zorgde voor een comfortabele logeerkamer voor haar minnaar: de ‘Rode Kamer’, zo genoemd wegens het rode behang aan de muren. Daarnaast ligt de slaapkamer van Marie zelf. Zij bracht haar nachten door in een neo-Lodewijk XV-bed, compleet met een hemel in geplisseerde zijde.

Daarna kom je in de badkamer, naar 19de-eeuwse normen heel comfortabel ingericht. De markiezin trok zich duidelijk niets aan van de typische 19de-eeuwse preutsheid en liet weelderig spiegels aanbrengen in dit vertrek.

De badkamer: bemerk de grote spiegel boven het bad van de markiezin

Van de Infantekamer naar de eetkamer

De wandeling door het kasteel van Gaasbeek gaat verder op het gelijkvloers. Na het afdalen van de trap kom je eerst in de zogenaamde ‘Infantekamer’. Onmiddellijk valt hier een topkunstwerk uit 1595 op: de ‘Toren van Babel’ van Maarte van Valckenborg, een tijdgenoot van Pieter Bruegel.

In de Rubenskamer ernaast zie je een portret van de adellijke familie Arconati Visconti, geschilderd rond 1760. Zoals in die tijd wel meer gebeurde, worden de kinderen als kleine volwassenen voorgesteld. De eerste Italiaanse markies van Gaasbeek, Paul Arconati Visconti, staat er ook op: het kind uiterst links, gekleed als een kleine huzaar.

Van hieruit kom je eerst in de ‘Fruitkamer’, een ruimte die bedoeld was als koelruimte om vers fruit te bewaren. Loop vervolgens naar de keuken, waar je boven het fornuis de enige Nederlandstalige spreuk in het kasteel ziet: ‘Alles op sijnen tijd’. Toch kon de markiezin het niet nalaten om er ook in het Frans ‘Tout à temps’ naast te laten plaatsen…

Na een laatste blik in de eetkamer van de markiezin, vlak naast de keuken, kom je ten slotte terug op het binnenplein van het kasteel.

De Museumtuin en het park

Gelukkig was het gestopt met regenen toen we het kasteel uit waren, zodat we zonder nat te worden ook nog door de Museumtuin en het park konden wandelen. De Museumtuin is echter geen exacte ‘restauratie’ van de vroegere kasteeltuin. Het Agentschap voor Natuur en Bos koos ervoor om hier een tuin op te bouwen die herinnert aan de glorietijd van de Belgische fruitteelt in de 19de en vroege 20ste eeuw. Wandel door de moestuinen, de laagstam- en hoogstamboomgaarden met appel-, peren- en pruimenbomen. Vanop de trap aan de oranjerie kijk je uit over de ommuurde Franse tuin en het kasteel.

Wanneer je het kasteel van Gaasbeek bezoekt, mag je zeker niet nalaten om een wandeling door het bosrijke park van 50 hectare te maken. Het is een mooie afsluiting van de daguitstap. Het park is bovendien vrij toegankelijk voor het publiek. Je vindt onder meer 3 vijvers in het park, waarop hengelaars mogen vissen. Er staan ook nog een aantal opvallende historische gebouwen, waaronder een triomfboog en de barokke Sint-Getrudiskapel. Kortom, het kasteel van Gaasbeek biedt meer dan voldoende ingrediënten voor een leerrijk en boeiend dagje uit.

Info kasteel van Gaasbeek

Openingsdagen en -tijden: het kasteel is van april tot en met oktober geopend voor het publiek. Surf voor de exacte openingstijden naar de website van het kasteel.

Adres: Kasteelstraat 40, 1750 Gaasbeek

Parkeren: er is een ruime en gratis parking voorzien.

Prijs: een toegangsticket voor een volwassene kostte 12 euro in 2018. Bezoek de website voor up-to-date informatie.

Toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit: er zijn geen speciale voorzieningen voor personen met beperkte mobiliteit.

Verwant onderwerp: de burcht Reinhardstein