We leerden het reeds in de lagere school: Napoleon werd verslagen te Waterloo in 1815 en werd daarna definitief verbannen naar het eiland Sint-Helena. Hij leefde er tot aan zijn dood in 1821. Bij het publiek is er niet veel bekend over de laatste levensjaren van Napoleon op Sint-Helena. Toch zijn er tal van memoires, brieven, tekeningen en gebruiksvoorwerpen bewaard gebleven van de ballingschap van Napoleon op Sint-Helena. De leerrijke tentoonstelling ‘Napoleon: van Waterloo tot Sint-Helena, de geboorte van een legende’ biedt een zicht op Napoleons leven op een verafgelegen eiland in de Atlantische Oceaan. Je ziet er onder meer kledingstukken van Napoleon, het bad waarin hij dagelijks meerdere keren baadde, zijn dodenmasker, handgeschreven brieven, een haarlok van Napoleon en nog veel, veel meer. De expositie loopt nog tot 17 oktober 2021, in het Memoriaal van de Slag van Waterloo.

Napoleon op Sint-Helena: levenseinde in ballingschap
Napoleon Bonaparte, een geniaal legerofficier afkomstig uit Corsica, werkte zich na een staatsgreep in 1799 op tot eerste consul van de Franse Republiek. In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk. Napoleon was een militair genie en behaalde met het Franse leger de ene overwinning na de andere. Al snel had hij een groot deel van Europa ingelijfd bij Frankrijk. In 1812 liep de veldtocht van Napoleon in Rusland echter uit op een nederlaag, wat het begin van het einde van de keizer betekende.

In 1813 werden de legers van Napoleon verslagen door een bondgenootschap van Europese landen. Een jaar later veroverden de bondgenoten Parijs, waarna Napoleon werd gedwongen om af te treden. Hij werd verbannen naar het eiland Elba. Napoleon ontsnapte en keerde in 1815 terug naar Frankrijk, waar hij weer aan de macht kwam. Hij werd echter opnieuw verpletterend verslagen tijdens de slag bij Waterloo. Deze keer stuurden de overwinnaars Napoleon ver weg: naar het verafgelegen eiland Sint-Helena.

Napoleon: van Waterloo tot Sint-Helena, de geboorte van een legende
Het Memoriaal van de Slag van Waterloo is uiteraard de meest geschikte plek om een expositie te houden over het leven van Napoleon op Sint-Helena. Er zijn opmerkelijk veel gebruiksvoorwerpen, boeken, brieven en portretten bewaard gebleven uit de tijd van Napoleons ballingschap. Dat komt omdat de voormalige Franse keizer na zijn dood een ware legende werd in Frankrijk. Alles wat herinnerde aan Napoleon werd min of meer als een relikwie van een heilige bewaard.

Bij de ingang van de expositie ‘Napoleon: van Waterloo tot Sint-Helena, de geboorte van een legende’ zie je al dadelijk een aantal voorwerpen die door Napoleon gebruikt werden ten tijde van de slag bij Waterloo. Een opmerkelijk stuk is een hoed van Napoleon, een zogenaamde ‘bicorne’, die hij droeg in 1815 tijdens zijn veldtocht op het huidige Belgische grondgebied.

Nadat zijn leger bij Waterloo was verslagen, moest Napoleon hals over kop terugvluchten naar Frankrijk. De Pruisische troepen maakten hiervan gebruik om een deel van zijn persoonlijke bezittingen te plunderen. Een aantal van die geplunderde voorwerpen is te zien op de expo, waaronder een inktpot van de keizer en een lantaarn van zijn persoonlijke koets.

In ballingschap op Sint-Helena
Na zijn nederlaag bij Waterloo werd Napoleon gedwongen om een tweede maal troonsafstand te doen. De Engelse regering stuurde hem in ballingschap naar het verafgelegen eiland Sint-Helena. Dit eilandje ligt in de Atlantische Oceaan, op 2500 kilometer van de Afrikaanse kust en op 3500 kilometer van de kust van Brazilië. De voormalige keizer arriveerde er op 15 oktober 1815. Napoleon verbleef in de residentie Longwood House en bracht zijn laatste levensjaren door met het schrijven van zijn memoires, tuinieren, lezen en wandelen.

De voormalige Franse keizer leed aan een huidziekte en nam daarom elke dag een heet bad, waarin hij soms uren kon vertoeven. De koperen badkuip van Napoleon op Sint-Helena is bewaard gebleven en is een topstuk van de expositie. Ook verschillende kledingstukken die Napoleon droeg tijdens zijn ballingschap kun je bekijken op de tentoonstelling.


Napoleon vond het nodig om Engels te leren tijdens zijn ballingschap. Het Engels was immers de taal die zijn bewakers spraken op Sint-Helena, dat een Britse kolonie was. De expositie bevat een zeldzame authentieke brief van Napoleon, met de hand geschreven in het Engels, daterend uit 1816.

Na zijn aankomst op Sint-Helena leefde Napoleon nog zes jaar. Zijn gezondheid ging sterk achteruit in het jaar 1820 en het voorjaar van 1821. De voormalige keizer nam allerlei medicijnen op aanraden van zijn lijfarts dr. Antommarchi. De glazen waaruit Napoleon de medicinale brouwsels dronk, zijn bewaard gebleven en tentoongesteld.

De dood van Napoleon op Sint-Helena
Op 5 mei 1821 om 17 u 49 stierf Napoleon in zijn ballingsoord Sint-Helena. Voordat een autopsie op zijn lichaam werd uitgevoerd, slaagde zijn lijfarts dr. Antommarchi erin om een gipsafdruk van Napoleons gelaat te maken. Hiermee maakte hij een dodenmasker, dat nadien vele malen werd gekopieerd. Ook werd er een plukje haar van Napoleon afgeknipt. Zowel het dodenmasker als de haarlok kun je bewonderen op de expositie.


Napoleon kreeg een eerste graf op het eiland Sint-Helena. Zijn bedienden, trouw gehecht aan hun meester, bewaarden zorgvuldig zijn spullen en kleren. Deze voorwerpen vonden nadien hun weg terug naar Europa, waar ze als kostbare relikwieën werden bewaard. Ook de verslagen en memoires van de metgezellen van Napoleon op Sint-Helena verschenen in boekvorm in de jaren na zijn dood. Zo ontstond stilaan een legende rond de figuur van Napoleon.

Napoleon werd na zijn dood een legende
Hoewel de Fransen hun voormalige keizer eerst minachtten en verguisden, ontstond er na Napoleons dood stilaan een verering rond zijn figuur. De Fransen keken met weemoed terug naar de roemrijke dagen van Napoleons keizerrijk. In 1840, negentien jaar na zijn dood, bracht een schip de stoffelijke resten van Napoleon terug naar Frankrijk. Hij werd met veel eerbetoon bijgezet in de Dôme des Invalides te Parijs, waar zijn lichaam tot op de dag van vandaag rust in een praalgraf.

(Source: Wikimedia Commons; file: Tomb of Napoleon I ; © Arun Kwatra; CC BY-SA 4.0)

Periode van de expo: vanaf 5 mei tot en met 17 oktober 2021
Plaats: Memoriaal van de Slag van Waterloo 1815, Route du Lion, Braine-l’Alleud (Eigenbrakel)
Prijs (volwassenen): 14 euro (Expo + Panorama + Leeuw van Waterloo) of 18 euro (Expo + museum + Panorama + Leeuw van Waterloo)
Reserveren tickets en tijdslot: https://waterloo1815-be.tickeasy.com
Meer info:
Memoriaal van de Slag van Waterloo
Toerisme Waterloo

Over Even Op Stap
Even Op Stap: dé site waar je leuke ideetjes opdoet voor uitstapjes in gans België!
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Laatste berichten

Sneeuwwandeling in de valleien van de Getzbach en Hill

Kerstmarkt in Durbuy 2024: grote kerst in een klein stadje

Kerstmarkt Winter in Gent 2024: de Gentse Winterfeesten

Christmas market Winter Wonders Brussels 2024
